Doğan (Falconidae)

Doğan (Falconidae), Bayağı Doğan (Falco peregrinus)

Doğan, gündüz yırtıcı kuşları (Falconiformes) takımından Falconidae (doğangiller) familyasından Falco cinsini oluşturan yırtıcı kuş türlerinin ortak adı. Bazı türlerine kerkenez adı verilir.

Üreme :

Doğanlar yuvalarını genellikle,sarp kayalıkların kenarına nadir olarakta terk edilmiş yuvalara kurarlar. Her kuluçka döneminde dişi kuş, kabuğu kirli beyaz üstüne kızılımsı kahverengi benek ve lekelerle süslü dört ya da beş yumurta bırakır. Kuluçka süresi yaklaşık 28-35 gündür ve yumurtadan çıkan yavrular 35 gün kadar yuvada kalarak ana-babası tarafından beslenir.

Yaşam şekli :

Doğanlar, güçlü kanatlarıyla havayı yararak hızla ve düz bir çizgi boyunca uçarlar. Bazı türler, yerdeki avın üstüne atlamak için uygun zamanı kollarken, kanatlarını hızla çarparak havada daireler çizebilir.

Beslenme :

Avların niteliği, boyutları ve avlanma yöntemi türlere göre değişir; kimisi kendi boyutlarındaki ya da daha küçük kuşları havada avlarken, bir bölümü de tavşan, fare, kertenkele ve böcek gibi hayvanlarla beslenir.

Bayağı Doğan - Diğer Adı :Gökdoğan

Bayağı doğan (Falco peregrinus), doğangiller (Falconidae) familyasından iyi bilinen bir doğan türü. Avını yakalamak için yaptığı dalışta 300 km/s hıza ulaşabilir. Bu rakam, Dünya'daki canlılar arasındaki en yüksek hızdır.

Doğanların Özellikleri :

Tıknaz vücutlu, güçlü, kıvrık kısa gagalı, yırtıcı pençelidir. Sırtı kül renginde ve enine kahverengi çizgilidir. 42-52 cm uzunluktadır. Sırtı külrengi ve enine çizgilidir.

Gökdoğan (Falco peregrinus) büyük doğanlardan biridir. Dişi ve erkek bireyler arasında büyüklük dışında görünüş farkı yoktur. Dişi bireyler erkeklerden yaklaşık 1/3 oranında daha iridir. Gökdoğan uçuşta oldukça sağlam ve tıknaz bir yapı sergiler. Kanatları sivri, gövdesi kalın, kuyruğu nispeten kısadır. Erişkinlerin sırtı ve kanat üstleri mavimsi gridir. Üstten kuyruk sokumu açık renk görünür. Uçuşta alttan oldukça açık renklidir. Altı tamamen enine koyu çizgilerle kaplıdır. Sadece boğazı çizgisiz beyazdır.

Doğanlarda Beslenme :

Kuş, fare ve tavşan avlar. Küçük memeli kemiricilerin aşırı çoğalmasına mani olur. Yüksek bir ağaç veya kayanın üzerine konarak avını bekler. Yahut yükseklere çıkarak belli bir alan üzerinde büyük daireler çizerek süzülür. Gözleri pek keskindir. Tarlada dolaşan küçük fareyi görebilir ve hızla pike yaparak yakalar. Güvercin ve kümes hayvanlarına da saldırır.

Bayağı Doğanlarda Üreme :

Dişileri, erkeklerinden daha iricedir. Dişi zirvedeki kovuklara kırmızımtrak 3-7 yumurta yumurtlar. Kuluçkaya erkek de yardım eder. 21 gün zarfında yavrular çıkar.

Biyolojisi :

Gökdoğanlar tüm gündüz yırtıcıları gibi tek eşli (monogam)'dir. Ve yılda sadece bir kez kuluçka yaparlar.

Yavru bakımı için eşler birlikte çalışır. Ancak erkek genellikle av getirirken dişi yuvayı bekleyip yavruların güvenliğini sağlar. Yavrular uçtuktan sonra da birkaç ay ebeveyniyle yuvanın yakınlarında yaşar ve avlanmayı öğrenir.

Habitatı :

Gökdoğanın belirgin bir habitatı yoktur. İçinde yuva için uygun kayalık barındıran dağlar, vadiler, deniz kıyıları, sulak alan, nehir ve göl kenarları onun yaşam alanıdır. Bu yüzden tüm dünyaya yayılmış pek çok alttürü vardır. Gökdoğanlar genellikle yüksek kayalıklardaki oyukları yuva yeri olarak tercih eder. Özellikle son yüzyılda şehirlerde yüksek bina, köprü gibi yapıların çoğalması ve güvercin, kumru gibi potansiyel avların artması sonucu gökdoğanların buraları da tercih ettiği gözlenmektedir. Gökdoğan nadiren ağaçlara yuva yapar.

Ses-Ötüşü :

Sesi özellikle yuvası civarında duyulur. Son derece keskin, haşin, tekrarlı bir sesi vardır.